40 Χρόνια Δημοκρατίας;

           24 Ιουλίου, επέτειος της αποκατάστασης της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Και μου ήρθε στο μυαλό η ρήση ενός Γάλλου μετανάστη του 17ου αιώνα, στη Νέα Γη και μετέπειτα ΗΠΑ, από το βιβλίο του "Η Δημοκρατία στην Αμερική". “Τίποτα δεν είναι πιο θαυμάσιο από το να είσαι ελεύθερος, αλλά τίποτα δεν είναι πιο δύσκολο από το να μάθουμε πώς να χρησιμοποιούμε την ελευθερία.”Alexis De Tocquevile. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη δημοκρατία, όμως, δεν έρχεται ούτε από πάνω ούτε κάτω, αλλά από μέσα-από τους ίδιους τους ψηφοφόρους. Η μεγάλη ανησυχία του Πλάτωνα για τη δημοκρατία, ότι οι πολίτες θα «ζουν από μέρα σε μέρα, απολαμβάνοντας τη χαρά της στιγμής», αποδείχθηκε προφητικό.

Η ζημία που η κρίση έκανε ήταν ψυχολογική όσο και οικονομική. Αποκάλυψε θεμελιώδεις αδυναμίες στο πολιτικό μας σύστημα, υπονόμευσε την Δημοκρατική του αυτοπεποίθηση που ήταν ένα από τα μεγάλα περιουσιακά του στοιχεία μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας του 1974. Οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις είχαν σταθερά και χωρίς αιδώ επεκτείνει δικαιώματα στους ψηφοφόρους επί δεκαετίες, επιτρέποντας να εκτοξευτεί σε επικίνδυνα επίπεδα το χρέος για την ποθούμενη ανάπτυξη. Οι πολιτικοί είχαν φτάσει να πιστεύουν ότι είχαν καταργηθεί νόμοι και δίκαιο και ότι οι αποτυχίες τους είναι εξημερωμένες από κάθε κίνδυνο.

Όλοι είμαστε απογοητευμένοι με τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος ελπίζοντας ότι η κρίση θα μετατρέψει τη συναίνεση των πολιτών σε αυστηρή ποινή για όλο το διαβρωμένο σύστημα. Σίγουρα δεν είναι λύση η αντικατάσταση των διεφθαρμένων με τιμωρούς Ναζιστές. Η Χρυσή Αυγή δοκιμάζει πόσο η δημοκρατία μπορεί να ανεχθεί ναζιστικού τύπου κόμμα. Είναι ένα έργο που έχει σχεδιαστεί για να δαμάσει το θηρίο του λαϊκισμού αντί να μας σπρώξει πίσω στη ζωή.

Ο John Adams, δεύτερος πρόεδρος της Αμερικής, κάποτε δήλωσε ότι «η δημοκρατία δεν διαρκεί πολύ. Σύντομα μπορεί να εξασθενίσει, να διαφθαρεί ή και να δολοφονηθεί. Δεν υπήρξε όμως ποτέ μια δημοκρατία που να αυτοκτόνησε. Αν συμβεί τώρα στην Πατρίδα μας είναι σαφώς λάθος. Η δημοκρατία ήταν ο μεγάλος νικητής των ιδεολογικών συγκρούσεων του 20ου αιώνα. Αλλά αν η δημοκρατία είναι να παραμείνει ως επιτυχημένη στη σύγχρονη εποχή που διάγουμε, πρέπει να καλλιεργείται πολύ επιμελώς όταν είναι ασθενής και προσεκτικά να διατηρηθεί όταν είναι ισχυρή και ώριμη.

Δημήτριος Ν. Τσαϊλάς